Этникалық топтардың әлеуметтік қашықтығы: жақындықтан алшақтыққа дейін (Қазақстан мысалында)

Аңдатпа

Қазақстан халқының этнодемографиялық құрылымы этномәдени әртүрліліктің жоғары деңгейімен ерекшеленеді. Тарихи ретроспективада этникалық топтардың қатысуымен болған қақтығыстарды талдау белгілі бір әлеуметтік қашықтықтардың болуы туралы айтуға мүмкіндік береді, олар байланыс пен ынтымақтастық, қашықтық және төзбеушілік сияқты категориялар арқылы көрінеді. Тәуелсіздік жылдарында ел аумағында этносаралық салаға қатысы бар 20-дан астам топаралық қақтығыстар болды. Мұндай оқиғалардың себептеріне әртүрлі факторлар жатады. Олардың негізгілері: экономикалық теңсіздік, геосаяси тұрақсыздық, мәдени алшақтық, стереотиптік өкілдік және т. б.

Жоғарыда аталған факторлар, әсіресе стереотиптер мен алалаушылықтар әртүрлі жақындық дәрежесіндегі қатынастарды қалыптастырудағы ықтимал себеп-салдарлық байланыс болуы мүмкін. Осыған байланысты этносаралық қатынастар мен әлеуметтік қашықтық арасында нақты параллельдер жүргізген жөн, бұл олардың қазақстандық қоғамдағы өзара байланысын социологиялық өлшеуді талап етеді.

Бұл мақалада өңірлер бөлінісінде Қазақстанның этникалық топтарының өзара іс-қимылы контекстінде әлеуметтік қашықтықтың көріну сипаттамаларын жүйелеу ұсынылған. Ұсынылып отырған жұмыс Қазақстандық этносаяси әдебиетте этносаралық некеге дайындықтан этникалық оқшаулануға ұмтылуға дейінгі жақындықты бағалау шеңберінде азаматтардың этникалық шығу тегі бойынша өзара қарым-қатынас процестерін зерделеудің алғашқы әрекеттерінің бірі болып табылады.